نوار قلب (Electrocardiography – ECG) در طب کار
مقدمه
سلامت قلب و عروق نقش حیاتی در حفظ توان کاری و جلوگیری از حوادث شغلی دارد. در بسیاری از مشاغل، به ویژه آنهایی که نیازمند فعالیتهای فیزیکی سنگین یا کار در شرایط پر استرس هستند، کنترل منظم عملکرد قلب ضروری است. نوار قلب (ECG) یکی از مهمترین روشهای تشخیصی غیرتهاجمی است که فعالیت الکتریکی قلب را ثبت و تحلیل میکند.
تعریف نوار قلب
نوار قلب یا الکتروکاردیوگرام، نموداری است که تغییرات ولتاژ الکتریکی قلب را در طول زمان نشان میدهد. این تغییرات ناشی از انقباض و انبساط عضله قلب است و از طریق الکترودهایی که روی پوست قرار میگیرند، ثبت میشود.
اهمیت نوار قلب در طب کار
تشخیص بیماریهای قلبی بدون علامت پیش از شروع علائم شدید.
ارزیابی سلامت قلبی کارکنان پیش از استخدام یا در معاینات دورهای.
شناسایی آریتمیها، ایسکمی قلبی و سابقه سکته قلبی.
پیشگیری از خطرات شغلی ناشی از بیماریهای قلبی در کارهای حساس (مثل رانندگی، کار با ماشینآلات سنگین، ارتفاع).
روش انجام نوار قلب
1. آمادهسازی فرد
استراحت ۵ تا ۱۰ دقیقه قبل از انجام تست.
حذف هرگونه اشیای فلزی و پوشیدن لباس راحت.
2. قرار دادن الکترودها
معمولاً ۱۰ الکترود روی قفسه سینه، دستها و پاها قرار داده میشود.
الکترودها سیگنالهای الکتریکی قلب را به دستگاه منتقل میکنند.
3. ثبت و تفسیر سیگنالها
دستگاه ECG این سیگنالها را به صورت موجهای P، QRS و T روی کاغذ یا مانیتور نمایش میدهد.
هر کدام از این موجها بیانگر بخشی از چرخه انقباض و انبساط قلب است.
پارامترهای مهم در نوار قلب
موج P: نشاندهنده انقباض دهلیزها.
کمپلکس QRS: نشاندهنده انقباض بطنها.
موج T: بازگشت بطنها به حالت استراحت.
فاصله PR و QT: برای ارزیابی زمان هدایت الکتریکی قلب.
مواردی که نوار قلب میتواند نشان دهد
آریتمیها (بینظمی ضربان قلب)
ایسکمی یا کاهش خونرسانی به عضله قلب
حمله قلبی گذشته یا حاد
اختلالات هدایت قلبی
استانداردها و الزامات
طبق دستورالعملهای طب کار، انجام نوار قلب در موارد زیر توصیه میشود:
معاینات بدو استخدام برای مشاغل حساس
معاینات دورهای سالانه برای کارکنان بالای ۴۰ سال یا دارای ریسک قلبی
بررسی فوری در صورت بروز علائم قلبی در حین کار
نتیجهگیری
نوار قلب، ابزاری سریع، دقیق و غیرتهاجمی برای ارزیابی سلامت قلب است که نقش مهمی در پیشگیری از حوادث شغلی مرتبط با مشکلات قلبی دارد. انجام منظم این تست در قالب برنامههای طب کار، میتواند به حفظ سلامت نیروی انسانی و ارتقای ایمنی محیط کار کمک کند.
